Phác đồ trị mụn trứng cá bộ y tế là gì?

Phác đồ điều trị mụn trứng cá bộ y tế là gì?

Phác đồ điều trị mụn trứng cá Bộ Y Tế là sơ đồ tóm tắt các bước và quy trình, sản phẩm, thuốc điều trị mụn trứng cá phân theo cấp độ mụn, các phương pháp thay thế trong trường bệnh nhân không đáp ứng với phương pháp điều trị thông thường. Phác đồ này được các chuyên gia, bác sĩ da liễu hàng đầu thiết kế và xây dựng. Các phác đồ trị mụn cá nhân hóa phải tuân theo phác đồ trị mụn trứng cá của bộ y tế, đảm bảo đúng nguyên tắc và mục đích điều trị.  

Nguyên tắc điều trị mụn trứng cá nói chung

Dù bạn lựa chọn phác đồ điều trị mụn trứng cá bộ y tế hay bất kỳ hiệp hội da liễu nào, thì mục tiêu nguyên tắc điều trị đều xoay xung quanh việc giải quyết 4 yếu tố cơ chế hình thành mụn:

• Tăng sừng hóa nang lông: bình thường hóa sự sừng hóa
• Tăng sản xuất bã nhờn bởi các tuyến bã nhờn: ức chế hoạt động tuyến bã
• Vi khuẩn Cutibacterium acnes: Sử dụng các thuốc kháng khuẩn.
• Viêm: Kháng viêm, giảm viêm

Phác đồ điều trị mụn trứng cá có những loại thuốc nào được chấp thuận?

Phác đồ trị mụn các thuốc tại chỗ

• Retinoid bôi: Tretinoin, adapalene, tazarotene, trifarotene
• Benzoyl peroxide- BPO
• Kháng sinh bôi: Clindamycin , erythromycin
• Acid azelaic
• 5% Dapsone

Một số thuốc có bằng chứng hạn chế để hỗ trợ trong phác đồ trị mụn như lưu huỳnh, nicotinamide, resorcinol, natri sulfacetamide, nhôm clorua và kẽm.

Phác đồ trị mụn các thuốc toàn thân

• Kháng sinh uống: thường sử dụng nhóm tetracyclin : Doxycycline và minocycline hay được sử dụng vì hiệu quả cao.
• Liệu pháp nội tiết tố: Thuốc tránh thai kết hợp có chứa Estrogen; Thuốc spironolactone; Liệu pháp Corticosteroid đường uống.
• Isotretinoin uống

Phác đồ điều trị mụn trứng cá theo mức độ nặng nhẹ?

Nhìn chung có rất nhiều cách tiếp cận, đánh giá điều trị mụn trứng cá, người bị mụn trứng cá cần được đánh giá một cách toàn diện về nguyên nhân, mức độ, các yếu tố ảnh hưởng bệnh cũng như cả về vấn đề tâm lý để có được phác đồ điều trị mụn trứng cá tối ưu nhất. 

Hiện nay các tổ chức y tế nói chung cũng như các hiệp hội da liễu đã đưa ra rất nhiều hướng dẫn, phác đồ điều trị mụn nhưng về cơ bản tiếp cận ban đầu lựa chọn điều trị mụn thường dựa trên tình trạng mức độ nặng – nhẹ của mụn trứng cá.

Hệ thống phân loại mức độ nặng-nhẹ cũng có sự khác nhau giữa nhiều tổ chức, bạn có thể tham khảo phân loại sau đây:

• Mụn trứng cá mức độ nhẹ: chủ yếu là mụn đầu đen, mụn đầu trắng, vài nốt mụn viêm, mụn mủ. Các tổn thương không quá ½ diện tích mặt.
• Mụn trứng cá mức độ vừa (trung bình): các tổn thương mụn bị quá ½ mặt. Nhiều mụn viêm, mụn mủ, mụn đầu đen, mụn đầu trắng, mụn ẩn trên trán.
• Mụn trứng cá mức độ nặng: Mụn trứng cá nổi rõ bao gồm nhiều nốt mụn bọc, mụn viêm hoặc mụn mủ, hoặc kèm theo sẹo. Sự hiện diện của các nốt sần, nang. Bị toàn mặt.

Phác đồ điều trị mụn trứng cá theo Hiệp hội Da liễu Hoa Kỳ (American Academy of Dermatology)

Phác đồ điều trị mụn trứng cá mức độ nhẹ (Mild)

Điều trị đầu tay:

• Benzoyl Peroxide (BP)  hoặc
• Retinoid bôi  hoặc
• liệu pháp bôi kết hợp ( bao gồm các cách kết hợp sau : BP + kháng sinh; BP + retinoid, BP + kháng sinh + retinoid).

Điều trị thay thế:

• Thêm Retinoid bôi hoặc BP nếu chưa dùng trước đó
• Xem xét thay đổi loại Retinoid đang dùng
• Cân nhắc sử dụng Dapsone bôi

Phác đồ điều trị mụn trứng cá mức độ vừa-trung bình ( Moderate):

Điều trị đầu tay:

• Liệu pháp bôi kết hợp
• Sử dụng kháng sinh uống kết hợp với thuốc bôi gồm Retinoid bôi và BP
• Kháng sinh uống kết hợp thuốc bôi : Retinoid + BP + kháng sinh bôi

Điều trị thay thế:

• Cân nhắc thay đổi giữa các liệu pháp bôi kết hợp
• Cân nhắc thay đổi loại kháng sinh uống
• Thêm liệu pháp nội tiết: thuốc tránh thai kết hợp hoặc spironolactone ( đối với phụ nữ)
• Cân nhắc sử dụng Isotretinoin uống

Phác đồ điều trị mụn trứng cá mức độ nặng

Điều trị đầu tay:

• Kháng sinh đường uống + Liệu pháp bôi kết hợp
• Isotretinoin đường uống

Điều trị thay thế:

• Cân nhắc thay đổi loại kháng sinh uống
• Thêm liệu pháp nội tiết: thuốc tránh thai kết hợp hoặc spironolactone ( đối với phụ nữ)
• Isotretinoin uống nếu chưa dùng

Phác đồ điều trị mụn với các phương pháp hỗ trợ vật lý hiện đại

Bên cạnh các phác đồ trị mụn sử dụng thuốc, hiện nay có nhiều liệu pháp vật lý hỗ trợ cũng được khuyến nghị có hiệu quả trong việc hỗ trợ trị mụn, giảm mụn được đưa vào phác đồ trị mụn. Một số điều trị hỗ trợ được nghiên cứu có hiệu quả như:

• Tiêm corticosteroid : thường chỉ định cho các trường hợp nốt mụn riêng lẻ, mụn nang và áp-xe mụn
• Phẫu thuật lấy mụn: các kỹ thuật lấy mụn, dẫn lưu nang, …
• Laser và các liệu pháp ánh sáng: Các loại laser như : laser nhuộm xung, laser kali titanyl phosphate (KTP), laser hồng ngoại phân đoạn và không phân đoạn, và laser CO2 phân đoạn. Các liệu pháp ngoài laser như : Liệu pháp quang động (photodynamic therapy – PDT), tần số vô tuyến, ánh sáng xung cường độ cao, liệu pháp quang khí nén. Trong đó PDT có nhiều bằng chứng nhất trong phác đồ điều trị mụn trứng cá.
• Tái tạo da bằng hóa chất ( Chemical peel): Glycolic acid, lactic acid, salicylic acid…

Trên đây là bài viết tham khảo về các lựa chọn trong phác đồ điều trị mụn trứng cá bộ y tế và các hiệp hội da liễu trên thế giới, nhằm cung cấp cho các bạn tiếp cận với phác đồ trị mụn chuẩn y khoa nhất, bạn hãy đến các cơ sở phòng khám da liễu uy tín để được tư vấn và chỉ định các phác đồ điều trị mụn trứng cá mới nhất và đạt hiệu quả tối ưu một cách nhanh nhất nhé!

Câu hỏi thường gặp

Phác đồ điều trị mụn nội tiết?

Mụn nội tiết là một tình trạng mụn khó khăn trong điều trị, thường gặp ở phụ nữ với các trường hợp như sử dụng một số thuốc ngừa thai đường uống, mụn trứng cá trước hành kinh, mụn trứng cá đi kèm với các bệnh lý nội tiết, bất thường kinh nguyệt.

Mụn nội tiết thường xuất hiện đột ngột, khó khăn điều trị, và thường tình trạng mụn vừa- nặng. Phác đồ điều trị mụn nội tiết sẽ bao gồm các liệu pháp điều trị thuốc bôi và uống như trong phác đồ trị mụn chung. Và sẽ được bổ sung các liệu pháp nội tiết. Các liệu pháp được chứng mình có hiệu quả bổ sung trong phác đồ điều trị mụn nội tiết bao gồm:

• Thuốc tránh thai dạng kết hợp có chứa Estrogen
• Spironolactone
• Liệu pháp corticosteroid đường uống có thể mang lại lợi ích tạm thời ở những bệnh nhân bị mụn trứng cá viêm nặng trong khi bắt đầu điều trị mụn trứng cá tiêu chuẩn

Tuy nhiên liệu pháp nội tiết phải được chỉ định và theo dõi chặt chẽ bởi các bác sĩ da liễu có kinh nghiệm, vì vậy hãy thảo luận với bác sĩ của bạn trước khi lựa chọn điều trị cho phác đồ điều trị mụn nội tiết nhé! 

Phác đồ điều trị thâm mụn?

Thâm mụn là một tình trạng phổ biến, đem lại sự mất thẩm mỹ cho làn da. Việc trị thâm mụn luôn được các chị em quan tâm bậc nhất sau mụn.

Trong các nghiên cứu và các phác đồ điều trị thâm mụn hiện nay, có nhiều khuyến nghị được xem mang lại hiệu quả điều trị tốt như:

• Retinoids bôi và acid azelaic: cả 2 đều đẩy nhanh quá trình phân giải sắc tố sau viêm
• Hydroquinone bôi tại chỗ: Hydroquinone tại chỗ là một chất làm giảm sắc tố, ức chế sản xuất melanin và được coi là “tiêu chuẩn vàng” để điều trị chứng tăng sắc tố

Trong các khuyến nghị trên, Acid Azelaic, khi bôi tại chỗ (thường là dạng kem 20%), đã được chứng minh là có hiệu quả trong việc điều trị mụn trứng cá và mụn viêm (sẩn, nốt sần và mụn bọc), cũng như các loại mụn khác đi kèm rối loạn tăng sắc tố da đặc trưng bởi chức năng tế bào hắc tố tăng động / bất thường. Là chỉ định đầu tay trong phác đồ điều trị thâm mụn.